Depresja

Diagnoza depresji jest wbrew pozorom łatwa, chociaż ze względu na wielopostaciowość choroby, nie ma żadnego jednego testu, który stwierdzałby obecność depresji. Jednym ze źródeł pomocnym w rozpoznawaniu depresji jest czwarte wydanie Podręcznika diagnostyki i statystyki zaburzeń psychicznych (Diagnostic and Statistical Manual of Mental Disorders, Fourth Edition), w piśmiennictwie medycznym określane skrótowo jako DSM-IV. Wg DSM-IV do rozpoznania epizodu dużej depresji niezbędny jest co najmniej dwutygodniowy okres obniżonego nastroju lub też utraty zainteresowania wszystkimi niemal czynnościami i płynącym z nich przyjemnościom. Dodatkowo, w tym samym czasie, musi wystąpić pięć lub więcej spośród wymienionych niżej objawów:

• depresyjny nastrój przez większość część dnia
• zmniejszenie zainteresowań i zdolności do przeżywania przyjemności
• wyraźny wzrost lub spadek wagi
• bezsenność albo nadmierna senność
• pogorszenie panowania nad ruchami ciała
• wrażenie zmęczenia
• poczucie własnej bezwartościowości i winy
• spadek sprawności myślenia i koncentracji
• powracające myśli o śmierci i samobójstwie

Warunkiem rozpoznania dystymii (przewlekła depresja nerwicowa wg DSM-IV) jest depresyjny nastrój utrzymujący się przez większą część dni w ciągu co najmniej dwóch tygodni. Dodatkowo muszą wystąpić nie mniej niż dwa z następujących objawów:

• spadek lub wzmożoność apetytu
• nadmierna senność lub bezsenność
• poczucie zmęczenia lub braku energii
• obniżone poczucie własnej wartości
• trudności ze skupieniem uwagi albo podejmowaniem decyzji
• poczucie beznadziejności

Depresja u adolescentów

Manifestacja objawów depresyjnych w okresie dojrzewania jest wyraźnie bogatsza niż w okresie dzieciństwa. W obrazie zaburzeń u młodzieży dominuje uczucie niepokoju, zmienność nastroju, anhedonia (brak lub utrata zdolności odczuwania przyjemności (zarówno zmysłowej, cielesnej jak i emocjonalnej, intelektualnej czy duchowej) i radości) oraz zachowania autoagresywne.

Bardzo ważne: W procesie diagnozy epizodu depresji u adolescentów należy uwzględnić możliwość występowania „drażliwości” zamiast „nastroju depresyjnego”. Większość populacji nastolatków doświadczających epizodu depresyjnego deklaruje obniżony nastrój.

Obniżony nastrój to ważne kryterium różnicujące depresję młodzieńcza do depresji osób dorosłych.

Według Antoniego Kępińskiego depresja okresu młodzieńczego może przyjmować jedną z czterech postaci:

1. Postać apatyczno-abuliczna charakteryzuje się zaniedbaniami wyglądu zewnętrznego, unikaniem kontaktu społecznego, izolacją oraz brakiem jakiejkolwiek celowej aktywności.
2. Postać rezygnacyjna przejawia się poczuciem pustki egzystencjalnej, brakiem sensu życia, zainteresowań, chęcią zakończenia cierpienia i próbami samobójczymi.
3. Postać buntownicza przejawia się paradoksalnie nadmiarem energii w formie wybuchów złości, kłótliwością, ostentacyjnego lub biernego sprzeciwiania się ustalonym normom społecznym w domu i w szkole.
4. Postać labilna jest najtrudniejszym do rozpoznania rodzajem depresji, ponieważ przejawia się częstą w okresie dorastania zmiennością emocjonalną, z okresami buntu, kończącymi się nasilonym poczuciem winy i żalu.

Dwie ostatnie formy depresji są szczególnie trudne do zdiagnozowania ze względu na paradoksalny obraz kliniczny objawów i podobieństwo symptomów do typowych cech okresu adolescencji. Szczególnie użyteczna dla rozumienia depresji dziecięcej, jest analiza zmian rozwojowych w zakresie symptomów depresyjnych.

Bibliografia

• Bomba, J. (2004, 2005). Depresja młodzieńcza. W: I., Namysłowska, I. (red.), Psychiatria dzieci i młodzieży. Warszawa: Wydawnictwo Lekarskie PZWL.
• Brzozowska, A., Wolańczyk, T. (2005). Zaburzenia nastroju u dzieci. W: T. Wolańczyk,
• Komender (red.), Zaburzenia emocjonalne i behawioralne u dzieci. Warszawa: Wydawnictwo Lekarskie PZWL.
• Cierpiałkowska, L. (2006). Psychologia zaburzeń osobowości i zaburzeń lękowych.
  W: H. Sęk(red.), Psychologia kliniczna. T.2. Warszawa: Wydawnictwo PWN.
• Cierpiałkowska, L. (2004) (red.). Psychologia zaburzeń osobowości. Wybrane zagadnienia. Poznań: Wydawnictwo Naukowe UAM.
• Hammen, C. (2006). Depresja. Modele kliniczne i techniki terapeutyczne. Gdańsk: GWP.
• Popek, L. (2004, 2005). Inne zaburzenia zachowania i emocji rozpoczynające się w dzieciństwie i w wieku młodzieńczym. W: I. Namysłowska, I. (red.), Psychiatria dzieci
  i młodzieży. Warszawa: Wydawnictwo Lekarskie PZWL.
• ICD-10 (2000). Klasyfikacja zaburzeń psychicznych i zaburzeń zachowania w ICD-10. Kraków- Warszawa: Uniwersyteckie Wydawnictwo Medyczne „Versalius”.
• Rola, J. (2001). Depresja u dzieci. Warszawa: Wydawnictwo Akademii Pedagogiki Specjalnej.