Dla uczniów

Polszczyzna jest piękna,

ponieważ szeleści,

jak jesienne liście,

skrzypi jak mróz zimową porą ,

świszczy jak  wiosenny wiatr,

ale i tak  rozgrzewa nas, niczym lato,

ortografią i interpunkcją !

21 lutego obchodzimy Międzynarodowy Dzień Języka Ojczystego. To coroczne święto zostało ustanowione przez UNESCO 17 listopada 1999 roku. Język polski sprawia wiele kłopotów nie tylko obcokrajowcom, ale i Polakom z dziada pradziada. Dzień Języka Ojczystego, to  świetny pretekst do tego, by sprawdzić, co wiemy o naszym języku.

Narodziny polszczyzny.

Dawno, dawno temu, bo w piątym i czwartym tysiącleciu p.n.e., między Europą Środkową a Azją Centralną żyły plemiona mówiące językiem, po którym nie zostały żadne ślady w piśmie. Język ten nazywamy praindoeuropejskim. Zdecydowana większość języków europejskich ma więc wspólnego przodka.

Prajęzyk z pewnością istniał i nie ma co do tego wątpliwości. Nie bez powodu polski wyraz noc może utożsamiać się z angielskim night, niemieckim Nacht, francuskim nuit, szwedzkim natt, łacińskim nox czy litewskim naktis. Wszystkie pochodzą najprawdopodobniej od praindoeuropejskiego wyrazu *nókwts.

W czwartym tysiącleciu p.n.e. wskutek wędrówek plemion język praindoeuropejski uległ zróżnicowaniu.

Powstały dialekty, z których rozwinęły się osobne języki, m.in. pragrecki, praitalski, pragermański czy prabałtosłowiański, który później rozpadł się na prabałtycki   i prasłowiański. Ludy zasiedlające tereny od Bałtyku po Karpaty i od Odry po Bug, mówiące po prasłowiańsku, rozpoczęły wędrówki na wschód i południe. Zaczęły mówić po swojemu, dlatego też wyodrębniły się języki zachodniosłowiańskie, wschodniosłowiańskie i południowosłowiańskie. Uporządkujmy je:

• zachodniosłowiańskie: polski, czeski, słowacki, łużycki  (dolnołużycki i górnołużycki), kaszubski oraz wymarłe: połabski, pomorski, słowiński;
• wschodniosłowiańskie: ukraiński, białoruski i rosyjski;
• południowosłowiańskie: serbski, chorwacki, słoweński, bułgarski, macedoński.

im jednak powstały języki zachodniosłowiańskie, zespół zachodniosłowiański rozbił się na trzy dialekty – czesko-słowacki, łużycki i lechicki. Do tej ostatniej grupy należało wiele plemion zamieszkujących tereny Wielkopolski, Śląska, Małopolski, Mazowsza: Bobrzanie, Dziadoszanie, Lędzianie, Opolanie, Polanie, Ślężanie, Wiślanie. Plemiona te zjednoczyli Piastowie. Kluczową rolę w rozwoju polszczyzny odegrało zatem kształtowanie się polskiej państwowości.

Podsumowując, język polski wywodzi się z języka praindoeuropejskiego i powstał z zachodniego wariantu języka prasłowiańskiego, z dialektu lechickiego.

Jak to dumnie brzmi! Ale to nie wszystko! Polszczyzna przez ostatnie 1000 lat wciąż ewoluowała. Niejeden współczesny uczeń głowił się nad tekstami średniowiecznymi, próbując cokolwiek z nich zrozumieć. Im tekst starszy, tym więcej trudności nam nastręcza. A to słownictwo się zmieniło, a to formy gramatyczne. Historycy języka polskiego wyróżniają cztery okresy rozwoju polszczyzny:

• staropolski – między czasami najdawniejszymi a początkiem wieku XVI,
• średniopolski – od wieku XVI do drugiej połowy XVIII,
• nowopolski – do 1939 r.,
• współczesny – po 1939 r.

( polszczyzna.pl)

Należy jednak pamiętać, że język polski należy pielęgnować i poprawnie się nim posługiwać również przez pozostałe dni w roku. W związku z tym przygotowaliśmy dla Was quiz, w którym możecie sprawdzić swoją wiedzę ze znajomości języka polskiego.

Quiz ortograficzno-fleksyjny! Część 1
Quiz ortograficzno-fleksyjny! Część 2
Quiz interpunkcyjny – gdzie postawić przecinek, a gdzie kropkę? Część 1
Quiz interpunkcyjny – gdzie postawić przecinek, a gdzie kropkę? Część 2